0
bouw-, industriële-, ambachtelijke- en artistieke ondernemingen
De originele grot
Een historische ontdekking
Op 18 december 1994 in Vallon Pont d’Arc, Ardèche, staan de drie amateur-speleologen Jean-Marie Chauvet, Éliette Brunel en Christian Hillaire op het punt om een ontdekking te doen die het wetenschappelijk inzicht op gebied van kunstgeschiedenis en de mensheid ingrijpend zou veranderen.
21 500 jaar na het instorten van de ingang, waardoor de grot bijzonder goed beschermd is gebleven, baanden ze zich een weg naar wat de “versierde grot van Pont d’Arc” zou worden, oftewel de “Chauvet grot“. Ze ontdekten hier de tot nu toe oudst bekende kunstuitingen van de mensheid, gedateerd op 36 000 jaar oud, oftewel 18 000 jaar ouder dan de Lascaux grot (Dordogne).
In de Chauvet grot bevindt zich een geheel van bijzondere kunstwerken, die bijzonder en uniek zijn op gebied van ouderdom, omvang en de vele schilderkwaliteiten: niets in de wereld komt hier in de buurt. Ze zijn het werk van paleolithische jagers-verzamelaars. De rotstekeningen zijn bijzonder goed bewaard gebleven. Deze grot, de tekeningen, gravures, sporen en beenderen hebben de tand des tijds weerstaan, en vormen een uniek erfgoed die intact vanuit de prehistorie is gekomen.
Een grot om te beschermen en te bestuderen
Het belang van de ontdekking is onmiddellijk erkend na een expertise van Jean Clottes, destijds Algemeen erfgoedconservator, en specialist op gebied van rotskunst. Hij heeft trouwens de ontdekkers gecomplimenteerd voor de zorgvuldigheid waarmee ze hun ontdekking beschermd hebben. Hij stelt voor de grot onmiddellijk en in zijn geheel af te sluiten om hem te beschermen tegen schade, verstoringen, plunderingen om het mogelijk te maken zijn bijzondere goede staat te behouden. En vervolgens ongekend waardevol wetenschappelijk onderzoek te kunnen verrichten, daar het extreem zeldzaam is om historische ontdekkingen in zo’n goede staat te vinden.
Voor elk onderzoek hebben gespecialiseerde laboratoria (Laboratorium voor onderzoek op historische monumenten, het ondergrondse laboratorium van het CNRS in Moulis) de oorspronkelijke staat van de grot geanalyseerd, om de microbiologische- en klimatologische omstandigheden vast te stellen. De verkregen resultaten hebben het mogelijk gemaakt om nauwkeurige protocollen op te stellen voor de zeldzame personen die bevoegd zijn de grot te betreden. De prioriteit ligt bij de bescherming, behoud en vervolgens onderzoek van de grot.
Sinds 1998 doet een multidisciplinair team onderzoek in de grot voor uiteenlopende benaderingen: archeologie van de grond en de wanden, paleomilieus, archeozoölogie, dateringen, culturele antropologie, geomorfologie… Na Jean Clottes en Jean-Michel Geneste heeft nu Carole Fritz de leiding over een internationaal- en multidisciplinair team.
Belangrijke data
- 18 december 1994Ontdekking van de Chauvet grot18 december 1994Ontdekking van de Chauvet grot
- 29 december 1994Authenticatie van de werken door Jean Clottes, algemeen erfgoedconservator, internationaal specialist op gebied van rotskunst voor de Unesco en ICOMOS29 december 1994Authenticatie van de werken door Jean Clottes, algemeen erfgoedconservator, internationaal specialist op gebied van rotskunst voor de Unesco en ICOMOS
- 13 oktober 1995Officieel beschermd als Historisch Monument. Sluiting van de grot, en plaatsing onder permanente bewaking.13 oktober 1995Officieel beschermd als Historisch Monument. Sluiting van de grot, en plaatsing onder permanente bewaking.
- 14 februari 1997De Franse Overheid wordt eigenaar van de versierde grot van Pont d’Arc, oftewel de “Chauvet grot“14 februari 1997De Franse Overheid wordt eigenaar van de versierde grot van Pont d’Arc, oftewel de “Chauvet grot“
- 24 januari 2013Frankrijk besluit officieel haar kandidatuur bij Unesco in te dienen, om erkenning te krijgen voor de versierde grot van Pont d’Arc, oftewel de “Chauvet grot“24 januari 2013Frankrijk besluit officieel haar kandidatuur bij Unesco in te dienen, om erkenning te krijgen voor de versierde grot van Pont d’Arc, oftewel de “Chauvet grot“
- 22 juni 2014De versierde grot van Pont d’Arc, oftewel de “Chauvet grot“, staat op de Unesco-werelderfgoedlijst22 juni 2014De versierde grot van Pont d’Arc, oftewel de “Chauvet grot“, staat op de Unesco-werelderfgoedlijst
De originele grot
Een Unesco-locatie
De inschrijving van de Grot op de Unesco-werelderfgoedlijst in juni 2014 is een prachtig eerbetoon aan de eerste kunstenaars uit de geschiedenis.
In 2013 besluit de regering om de versierde grot van Pont d’Arc, oftewel de “Chauvet grot“ officieel voor te dragen voor de werelderfgoedlijst. Na een expertise-fase van 18 maanden, plaatst het comité voor werelderfgoed van de Unesco op 22 juni 2014 in Qatar, de versierde grot van Pont d’Arc, oftewel de “Chauvet grot“ op de werelderfgoedlijst. De universele dimensie van het erfgoed is unaniem erkend.
Gedateerd op 36 000 jaar oud, en gelegen in Vallon Pont d’Arc, bij de Gorges de l’Ardèche, is de gehele grot erkend als werelderfgoed, maar ook het omliggende natuurlandschap en het hydrogeologisch bassin, waaronder de natuurlijke boogbrug Pont d’Arc met een hoogte van 54 m. Het betreft hier het oudste cultureel goed ooit erkend als Unesco-werelderfgoed. Dit pareltje bezit dan ook 3 kenmerken die maar zelden samenkomen: de oudheid, de uitstekende staat, en de vele kunstuitingen: meer dan 1000 tekeningen, waarvan 425 dieren. Het bestiarium van de grot, met 14 vertegenwoordigde soorten waarvan de meerderheid gevaarlijke dieren (mammoets, katachtigen, wolharige neushoorns, holenberen…), is ongekend met enkele unieke weergaven in de paleolithische grotkunst (panter, uil, muskusossen).
De specificiteit van deze 39ewerelderfgoedlocatie in Frankrijk, dat hij niet voor publiek toegankelijk is, zou een UNESCO-kandidatuur in de weg hebben kunnen staan, maar de replica die op dat moment gemaakt werd zou het mogelijk maken om een breed publiek te kunnen laten profiteren van wat tegenwoordig beschouwd wordt als het 1e grote kunstwerk van de mensheid.
De replica
Een erfgoed om over te dragen
Hoe zouden zoveel mogelijk mensen de eerste kunstuitingen van de mensheid kunnen bewonderen ?
Chauvet grot 2 – Ardèche is op de dag van vandaag de grootste versierde grot-replica ter wereld. Dit staat voor de nieuwe norm van erfgoedoverdracht aan publiek.
Al in de jaren 2000 is het replicaproject ontwikkeld. Een joint venture tussen departement Ardèche en regio Auvergne-Rhône-Alpes is toen opgericht. Met de steun van de Franse overheid, Europa en de beheerder Kléber Rossillon werd de replica van de Chauvet grot ontworpen en gemaakt.
Vijf jaar onderzoek en dertig maanden bouwwerkzaamheden waren nodig om deze culturele-, technologische- en wetenschappelijke uitdaging aan te gaan.
Het beheer hiervan is toevertrouwd aan het bedrijf Kleber Rossillon, gespecialiseerd in het beheer van culturele- en toeristische locaties, voor de uitbesteding van een openbare dienst.
Architectenbureau Fabre et Speller (Clermont-Ferrand / Paris), in samenwerking met het ardechoise bureau 3A heeft dit project «afdruk in het landschap» ontworpen, dat perfect in de omgeving geïntegreerd is.
De vervaardiging van de replica is gedragen door een hele gemeenschap van architecten, scenografen, technici, ondernemers, metselaars, lassers, beeldhouwers, artiesten, beeldende kunstenaars, wetenschappers en politici.
Het digitale 3D-model, uitgevoerd door Guy Perazio (Cabinet Pérazio – Isère), Créatime en Campenon bernard Régions, is het hightech-instrument dat het mogelijk heeft gemaakt om de grotkunst nog beter tot zijn recht te laten komen dan in de originele grot, waar de toegang tot de wanden beperkt is om de goede staat te bewaren. Hiervoor zijn innoverende oplossingen bedacht, die gebruik maken van scenografische technieken die nog nooit toegepast zijn op deze schaal.
De Chauvet grot 2 is dan wel 2½ keer kleiner dan de originele grot (3 000 m² grondoppervlakte, tegen 8 500 m² voor de grot Chauvet-Pont d’Arc), het reliëf van de wanden zijn op de millimeter na gekopieerd, en de meest opmerkelijke beschilderingen, gravuren en afbeeldingen, maar ook de belangrijkste paleontologische- en geologische elementen zijn verwerkt op schaal 1, op basis van de gedigitaliseerde originele werken.
Carole Fritz – SMERGCDe emotiefabriek
130 km met de hand bewerkte ijzeren staven, 14 000 draaglijnen om de grot-replica te bevestigen en stabiliseren, 8 200 m² gebeeldhouwde decors (vloer, wanden, plafonds) voor de 52 verschillende rotssoorten, 27 gecreëerde grotpanelen, oftewel 250 m² versierde wanden, 300 m² vervaardigde geologische elementen, 550 gegoten, en vervolgens gepatineerde dierenbeenderen… zijn nodig geweest om de grotreplica te maken.
De grotafbeeldingen hebben een specifieke behandeling ondergaan: de kunstwerken zijn gereproduceerd door twee ateliers, die van Gilles Tosello, Déco Diffusion, en die van Alain Dalis, Arc et Os, beide internationale referenties op gebied van prehistorische kunst.
Wetenschappers hebben aan deze artiesten elementen doorgegeven om zo goed mogelijk de handelingen en betekenis van de paleolithische grotkunst te begrijpen, voor een natuurgetrouwe kopie.
De kunstenaars hebben de handelingen en technieken uit die tijd in de vingers weten te krijgen; zo konden ze, meer dan een gewone kopie, de originele sfeer over te brengen.
Het doel was de bezoekers onder te dompelen in een ondergrondse, frisse, vochtige en duistere sfeer; de scenografie is hiervoor toevertrouwd aan bureau Scène (Parijs). Dit was een enorme uitdaging: een echte grot namaken met zijn vloeren, wanden, gewelven, oftewel een heel realistisch ondergronds landschap bestemd om de menselijke- en dierlijke overblijfselen onder te brengen, met de eerste kunstuitingen van de mensheid. Een grote gok, maar gewonnen.
3 ETAPPES ZIJN NODIG GEWEEST OM EEN DIGITALE KLOON VAN DE GROT TE KUNNEN MAKEN
- De registratie van een wolk punten, bestemd om een doorlopend oppervlak te verkrijgen dat overeenkomt met de originele volumetrie
- Het nemen van 6000 digitale foto’s
- Deze foto’s in lagen aanbrengen op de overeenkomende digitale wanden
IN CIJFERS
0
m² op de grond
0
m² gecreëerde decors (vloer, wanden, plafonds)
0
maanden durende bouwwerkzaamheden
0
miljoen geïnvesteerd
Regionale Raad Rhône-Alpes 14,7 mln, Departement Ardèche 14,7 mln,
Overheid 12,2 mln, Europese Unie 9,9 mln, en de beheerder Kléber Rossillon 3,5 mln